Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

sapere aude

  • 1 Sapere aude

    Решись быть мудрым.
    Гораций, "Послания", I, 2, 32-43:
    Út jugulént hominém, surgúnt de nócte latrónes:
    Út t(e) ipsúm servés, non éxpergísceris? átqui
    Sí nolés sanús, currés hydrópicus: ét ni
    Pósces ánte diém librúm cum lúmine, sí non
    Íntendes animúm studiís et rébus honéstis,
    Ínvidiá vel amóre vigíl torquébere. Nám cur
    Quáe laedúnt oculúm festínas démere, sí quid
    Est animúm, différs curándi témpus in ánnum?
    Dímidiúm factí qui cóepit habét. Saper(e) áude,
    Íncipe. Quí recté vivéndi prórogat hóram,
    Rústicus éxspectát dum défluat ámnis: at ílle
    Lábitur ét labétur in ómne voluúbilis áevum.
    Чтоб человека зарезать, ведь до света встанет разбойник, -
    Ты, чтоб себя уберечь ужель не проснешься? Не хочешь
    Бегать, пока ты здоров? Побежишь, заболевши водянкой.
    До света требуй подать тебе книгу с лампадою; если
    Ты не направишь свой ум к делам и стремленьям высоким.
    Будешь терзаться без сна ты любви или зависти мукой.
    Все, что тревожит твой глаз, устранить ты торопишься; если ж
    Что-нибудь душу грызет, ты отложишь лечение на год.
    Тот уж полдела свершил, кто начал: осмелься быть мудрым
    И начинай! Ведь кто жизнь упорядочить медлит, он точно
    Тот крестьянин, что ждет, чтоб река протекла; а она-то
    Катит и будет катить волну до скончания века.
    (Перевод Н. Гинцбурга)
    Разум очистился от обмана чувств и от лживой софистики, и сама философия, которая сначала заставила нас отпасть от природы, теперь громко и настойчиво призывает нас в ее лоно, - отчего же мы все еще варвары? Итак, если причина не в вещах, то должно быть нечто в душах человеческих, что препятствует восприятию истины, как бы сильно она ни светила, и признанию ее, сколь бы ни была она убедительной. Один древний мудрец это почувствовал и скрыл это в многозначительном изречении: sapere aude. Найди в себе смелость стать мудрецом. Необходима энергия в мужестве, дабы преодолеть преграды, которые противопоставляются приобретению знания как природною ленью, так и трусостью сердца. (Фридрих Шиллер, Письма об эстетическом воспитании человека.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Sapere aude

  • 2 sapere aude

    Универсальный немецко-русский словарь > sapere aude

  • 3 Sapere aude!

    Dare to be wise! (Horace)

    Latin Quotes (Latin to English) > Sapere aude!

  • 4 sapere aude

       ten valentía de servirte de tu propio entendimiento; atrévete a servirte de tu propio entendimiento; atrévete a conocer; atrévete a saber; ten el valor de usar tu propia razón; tener el valor de usar tu habilidad para pensar; atrévete a pensar con tu propia cabeza; atrévete a hacer uso de tus capacidades mentales; ten valor de servirte de tu propia razón

    Locuciones latinas > sapere aude

  • 5 Aude sapere

    Latin Quotes (Latin to English) > Aude sapere

  • 6 Решись быть мудрым

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Решись быть мудрым

  • 7 Scríbendí recté saper(e) ést et príncipi(um) ét fons

    Быть мудрым - вот начало и источник того, чтобы правильно писать.
    Гораций, "Наука поэзии", 309 сл.:
    Scríbendí recté saper(e) ést et príncipi(um) ét fons.
    Rém tibi Sócraticáe poterúnt osténdere chártae:
    Vérbaque próvisám rem nón invíta sequéntur.
    Quí didicít patriáe quid débeat ét quid amícis,
    Quó sit amóre paréns, quo fráter amándus et hóspes,
    Quód sit cónscriptí, quod júdicis ófficiúm, quae
    Réddere pérsonáe scit cónveniéntia cúique.
    Всякий предмет тебе разъяснят философские книги,
    А уяснится предмет - без труда и слова подберутся.
    Тот, кто понял, в чем долг перед родиной, долг перед другом,
    В чем состоит любовь к отцу, и к брату, и к гостю,
    В чем заключается дело судьи, а в чем - полководца
    Или мужей, что сидят, управляя, в высоком сенате, -
    Тот для любого лица подберет подобающий облик.
    (Перевод М. Гаспарова)
    Представляю себя в роли учителя: передо мной текст, который я должен объяснить, но такой же текст находится и перед каждым из учеников. Поясню вам, что это значит. Давая в руки ученику текст, я даю ему этим самым общее поле для наблюдений и исследований; на этом поле я буду его руководителем, но не более: он имеет и право и возможность контроля, и над нами обоими властвует высшая инстанция - истина. Беру пример из Горация: Scribendi recte sapere est et principium et forns. Между мною и учеником возникает спор о том, куда отнести recte. Он отнес его к scribendi и перевел "быть умным - вот начало и источник того, чтобы правильно писать". Мне почему-то показалось, что recte следует отнести к sapere, и что переводить надо "правильно мыслить - вот начало и источник писательства". [ Так в первом русском переводе размером подлинника (М. Дмитриева): "Прежде чем станешь писать, научись же порядочно мыслить". - авт. ] Ученик не сдается: "цезура, говорит он, стоит между recte и sapere, разъединяя их, так что уже по этой причине удобнее соединять recte со scribendi: того же требует и смысл, так как ум - источник не всякого писательства, а только хорошего, правильного; можно ведь писать и вовсе без ума". - "Это верно", отвечаю, "но цезура часто разъединяет соединенные смыслом слова (привожу примеры), так что это соображение имеет только вспомогательное значение; что же касается вашего второго соображения, то о неправильном писательстве поэт и говорить не станет. - "Все-таки", - говорит ученик, "оказывается, что мое толкование имеет больше основания". - "Нет", - отвечаю, - "так как при вашем толковании слово sapere остается без определения, в котором оно, однако, нуждается: это слово безразличное, его первоначальное значение - "иметь известный вкус" (отсюда - sapor, франц. saveur), а затем "иметь известные умственные свойства". Для того, чтобы получить значение "быть умным", оно нуждается в определении, в этом самом recte, которое вы от него отнимаете". - "Почему же?" - спрашивает ученик, ведь от sapere происходит причастие sapiens, а его название - положительное, "умный", а не безразличное "имеющий известные умственные свойства". "Это не доказательство", - отвечаю, "так как причастия от безразличных глаголов, превращаясь в прилагательные, часто получают положительное значение; так от безразличного pati "переносить" вы образуете patiens "хорошо переносящий, терпеливый". А вы найдите мне пример, чтобы самый глагол sapere без определения имел положительное значение "быть умным". - Ученик пока умолкает, а на следующем уроке преподносит мне из того же Горация пример sapere aude - "решись быть умным". - "Да, это верно, - говорю я ему, "я был неправ". Привожу этот пример, так как это - случай из моей собственной, хотя и давнишней практики начинающего преподавателя, а также и потому, что и Оскар Иегер, известный немецкий педагог рассказывает, не сообщая частностей, нечто подобное из воспоминаний своего отрочества; "тут мы почувствовали", говорит он, "что есть сила выше и учителя и нас - истина". (Ф. Ф. Зелинский, Древний мир и мы.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Scríbendí recté saper(e) ést et príncipi(um) ét fons

  • 8 audeo

    audeo, ausus sum, ēre (zsgz. aus avideo v. avidus), I) im mildern Sinne, Lust haben, belieben, mögen, es über sich gewinnen, es übers Herz bringen (s. Brix Plaut. trin. 244. Lorenz Plaut. mil. 231. Ladewig Verg. Aen. 8, 364), a) m. Infin.: non audes mihi subvenire? Plaut.: nihilne adiuvare me audes? Plaut.: auden participare me quod commentus es? Plaut.: aude, hospes, contemnere opes, Verg.: sapere aude, Hor.: nec longius audet abire, Ov. – b) absol. in der parenthet. Formel si audes, wenn du Lust hast, wenn du es über dich gewinnen kannst, wenn du so gut sein willst, da mihi hoc, si audes, Plaut. trin. 244. Vgl. Cic. or. 154 u. sodes. – II) im stärkern Sinne, es übers Herz bringen = etw. ( zu tun) wagen, sich unterstehen, sich herausnehmen, sich unterfangen, sich erkühnen, so dreist sein, zu usw., a) m. Infin.: segregare abs te ausus es, Pacuv. fr.: tun audes etiam servos spernere? Plaut.: puellam sum ausus aggredi, Titin. fr.: sibi cum viro forti ac strenuo negotium esse, qui cum cogitasset, facere auderet, et prius cogitare, quam conari consuesset, Nep.: vide quaeso, ut, qui de meo facto non dubitem dicere, de Ligarii non audeam confiteri, Cic.: ad quemvis numerum ephippiatorum equitum quamvis pauci adire audent, wagen sich heran an usw., Caes.: ut vix quidquam satis certum affirmare ausus sim, Liv.: audeo dicere, ich wage es zu sagen, d.i. zu behaupten, Plaut., Cic. u.a. (s. Klotz Cic. Lael. 1. p. 85): im Passiv unpers. m. Infin. Pass., si animadverterent auderi adversus se tam exiguis copiis dimicari, Nep. Milt. 4, 5 N. u. H. – b) m. Acc.: tantum facinus, Ter. (vgl. locuti magis quam ausi tantum facinus, Liv.): extrema, Verg.: proelium, aciem (Schlacht), Tac.: multa dolo, pleraque per vim, Liv.: privatis ut opibus ita consiliis (aus eigenen Mitteln und im eigenen Interesse) magna ausus magnificeque conata exsecutus, Vell.: m. Dat. od. in u. Akk. (gegen) od. adversus m. Akk., vim cultoribus et oppidanis ac plerumque in mercatores et navicularios, Tac. ann. 12, 55: si quid in morbo petulantius ausi sunt adversus medentem, sich etwas herausnehmen, Sen. de const. sap. 13, 2. – m. in u. Abl. (bei), ausurum se in tribunis, quod princeps familiae suae ausus in regibus esset, Liv. 3, 17, 8: plus in eo dilectu Valens audebat, Tac. hist. 2, 93. – m. pro u. Abl., pro vita maiora audere probavi, Verg. Aen. 12, 814: audendum aliquid pro patria etiam cum periculo ratus, Iustin. 5, 9, 6. – im Passiv, audeantur infanda, si non perniciem nobis cum scelere ferunt, Liv.: omnia et conanda et audenda Magnetibus esse, Liv.: agenda res est audendaque, Liv.: non ab Scipionibus aliis veteribus Romanorum ducum quicquam ausum patratumque fortius quam tunc a Caesare, Vell.: ausis ad Caesarem codicillis, Tac. ann. 3, 67. – c) bei vorhergeh. Negation mit quin u. Konjunkt., ut non audeam profecto percontanti quin promam omnia, daß ich nicht umhin kann, so kühn zu sein, Plaut. asin. 25 sq. – d) absol. (vgl. Nipperd. Tac. ann. 4, 59): hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, quam audere (dreist sein, dreist auftreten), Cic.: in eiusmodi consiliis periculosius esse deprehendi, quam audere, Tac.: quod (daß sie) sperant, quod audent, omne Caesari acceptum referre possunt, Cic.: si casus daretur, ausurum, Tac.: audendum atque agendum ait in tanto malo esse, Liv.: Romani audendo et fallendo magni facti, Sall. fr.: audendo atque agendo res Romana crevit, Liv.: Caelius audendo potentior, Tac.: duo itinera audendi, Tac.: ausos libertas sequetur, Tac. – m. Praepos., adversus Neronem ausus, Tac. hist. 2, 71: audere in proelia, sich mutig in den Kampf einlassen, Verg. Aen. 2, 347: istas in usque manus, Stat. Theb. 1, 439: in artes, Gratt. cyn. 498: qui auctor audendi pro patria fuit, Oros. 2, 17, 9. – m. Advv., neque ausurum contra Seianum, S. werde sich nicht heranwagen, Tac. ann. 4, 59 extr.: unde rursus ausi, aus dem von neuem sich heranwagend, Tac. hist. 2, 25: longius ausuri, sich weiter vorwagen, Tac. hist. 5, 11. – / Altes Perf. ausi, Cato orat. 63 ( bei Prisc. 9, 47): dah. in Prosa (selbst Cic. Brut. 18) u. häufig bei Dichtern Coni. syncop. ausim, ausis usw., s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 510 u. 511. Fritzsche Hor. sat. 1, 10, 48. – Ungew. Coni. Perf. auserim = ausim, Ambros. ep. 53, 1 extr. – Partiz. ausus passiv, Vell. 2, 80, 3. Tac. ann. 3, 67. Amm. 26, 10, 10 u. bei Dichtern.

    lateinisch-deutsches > audeo

  • 9 audeo

    audeo, ausus sum, ēre (zsgz. aus avideo v. avidus), I) im mildern Sinne, Lust haben, belieben, mögen, es über sich gewinnen, es übers Herz bringen (s. Brix Plaut. trin. 244. Lorenz Plaut. mil. 231. Ladewig Verg. Aen. 8, 364), a) m. Infin.: non audes mihi subvenire? Plaut.: nihilne adiuvare me audes? Plaut.: auden participare me quod commentus es? Plaut.: aude, hospes, contemnere opes, Verg.: sapere aude, Hor.: nec longius audet abire, Ov. – b) absol. in der parenthet. Formel si audes, wenn du Lust hast, wenn du es über dich gewinnen kannst, wenn du so gut sein willst, da mihi hoc, si audes, Plaut. trin. 244. Vgl. Cic. or. 154 u. sodes. – II) im stärkern Sinne, es übers Herz bringen = etw. ( zu tun) wagen, sich unterstehen, sich herausnehmen, sich unterfangen, sich erkühnen, so dreist sein, zu usw., a) m. Infin.: segregare abs te ausus es, Pacuv. fr.: tun audes etiam servos spernere? Plaut.: puellam sum ausus aggredi, Titin. fr.: sibi cum viro forti ac strenuo negotium esse, qui cum cogitasset, facere auderet, et prius cogitare, quam conari consuesset, Nep.: vide quaeso, ut, qui de meo facto non dubitem dicere, de Ligarii non audeam confiteri, Cic.: ad quemvis numerum ephippiatorum equitum quamvis pauci adire audent, wagen sich heran an usw., Caes.: ut vix quidquam satis certum affirmare ausus sim, Liv.: audeo dicere, ich wage es
    ————
    zu sagen, d.i. zu behaupten, Plaut., Cic. u.a. (s. Klotz Cic. Lael. 1. p. 85): im Passiv unpers. m. Infin. Pass., si animadverterent auderi adversus se tam exiguis copiis dimicari, Nep. Milt. 4, 5 N. u. H. – b) m. Acc.: tantum facinus, Ter. (vgl. locuti magis quam ausi tantum facinus, Liv.): extrema, Verg.: proelium, aciem (Schlacht), Tac.: multa dolo, pleraque per vim, Liv.: privatis ut opibus ita consiliis (aus eigenen Mitteln und im eigenen Interesse) magna ausus magnificeque conata exsecutus, Vell.: m. Dat. od. in u. Akk. (gegen) od. adversus m. Akk., vim cultoribus et oppidanis ac plerumque in mercatores et navicularios, Tac. ann. 12, 55: si quid in morbo petulantius ausi sunt adversus medentem, sich etwas herausnehmen, Sen. de const. sap. 13, 2. – m. in u. Abl. (bei), ausurum se in tribunis, quod princeps familiae suae ausus in regibus esset, Liv. 3, 17, 8: plus in eo dilectu Valens audebat, Tac. hist. 2, 93. – m. pro u. Abl., pro vita maiora audere probavi, Verg. Aen. 12, 814: audendum aliquid pro patria etiam cum periculo ratus, Iustin. 5, 9, 6. – im Passiv, audeantur infanda, si non perniciem nobis cum scelere ferunt, Liv.: omnia et conanda et audenda Magnetibus esse, Liv.: agenda res est audendaque, Liv.: non ab Scipionibus aliis veteribus Romanorum ducum quicquam ausum patratumque fortius quam tunc a Caesare, Vell.: ausis ad Caesarem codicillis, Tac. ann. 3, 67. – c) bei vorhergeh.
    ————
    Negation mit quin u. Konjunkt., ut non audeam profecto percontanti quin promam omnia, daß ich nicht umhin kann, so kühn zu sein, Plaut. asin. 25 sq. – d) absol. (vgl. Nipperd. Tac. ann. 4, 59): hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, quam audere (dreist sein, dreist auftreten), Cic.: in eiusmodi consiliis periculosius esse deprehendi, quam audere, Tac.: quod (daß sie) sperant, quod audent, omne Caesari acceptum referre possunt, Cic.: si casus daretur, ausurum, Tac.: audendum atque agendum ait in tanto malo esse, Liv.: Romani audendo et fallendo magni facti, Sall. fr.: audendo atque agendo res Romana crevit, Liv.: Caelius audendo potentior, Tac.: duo itinera audendi, Tac.: ausos libertas sequetur, Tac. – m. Praepos., adversus Neronem ausus, Tac. hist. 2, 71: audere in proelia, sich mutig in den Kampf einlassen, Verg. Aen. 2, 347: istas in usque manus, Stat. Theb. 1, 439: in artes, Gratt. cyn. 498: qui auctor audendi pro patria fuit, Oros. 2, 17, 9. – m. Advv., neque ausurum contra Seianum, S. werde sich nicht heranwagen, Tac. ann. 4, 59 extr.: unde rursus ausi, aus dem von neuem sich heranwagend, Tac. hist. 2, 25: longius ausuri, sich weiter vorwagen, Tac. hist. 5, 11. – Altes Perf. ausi, Cato orat. 63 ( bei Prisc. 9, 47): dah. in Prosa (selbst Cic. Brut. 18) u. häufig bei Dichtern Coni. syncop. ausim, ausis usw., s. Neue- Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 510 u. 511. Fritzsche
    ————
    Hor. sat. 1, 10, 48. – Ungew. Coni. Perf. auserim = ausim, Ambros. ep. 53, 1 extr. – Partiz. ausus passiv, Vell. 2, 80, 3. Tac. ann. 3, 67. Amm. 26, 10, 10 u. bei Dichtern.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > audeo

  • 10 incipio

    in-cipio, cēpī, ceptum, ere (in u. capio), eig. anfassen, angreifen; dah. etw. anfangen, beginnen, mit etw. den Anfang machen (Ggstz. desinere, relinquere, desistere), I) tr.: A) im allg.: α) mit Acc.: iter, Plaut.: bellum (Ggstz. bellum deponere), Sall.: proelium, Sall.: pugnam, Liv.: opus, Liv.: facinus, Sall.: quid incipiam? Ter. – Passiv, proelium incipitur, Sall.: saxis glandibusque proelium incipitur, Tac.: satis cito incipi victoriam, Tac.: inceptam oppugnationem relinquere, Caes.: per ver incipiendus erat (annus), Ov. fast. 1, 150: quod finitur inceptum est, Lact. – β) absol. (Ggstz. desinere, deponi), sapere aude, incipe, Hor.: puto illum pridie incipere, postero die finire (aufhört), Petron.: ut (epistula) saepe incipere, saepe desinere videatur, Plin. ep.: ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus, Cic. – m. ab u. Abl., a fine, Sen., ab ultimo, Sen. rhet.: ab iisdem verbis plura acriter et instanter incipiunt et in iisdem desinunt, Quint.: si non ab eo, quo modo desitum erit, deinceps incipietur, Cic.: optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur, Quint. – m. bl. Abl. womit? verbum petant, quo incipiant, Quint. 10, 7, 21. – B) prägn., zu reden, zu singen beginnen, anfangen, absol.: sic statim rex incipit, Sall.: incipe, Damoeta; tu deinde sequere, Menalca, Verg.: incipit ›mi Pamphile etc.‹, Ter. – m. ab u. Abl., incipiam ab honore publico, Varro LL.: a Iove incipiendum, Cic.: unde igitur potius incipiam quam ab ea civitate, quae tibi una in amore atque deliciis fuit, aut ex quo potius numero quam ex ipsis laudatoribus tuis? Cic. II. Verr. 4, 3. – II) intr. anfangen, den Anfang nehmen, beginnen (Ggstz. desinere), tum incipere ver arbitrabatur, Cic.: incipiente febriculā, Cic.: die incipiente (Ggstz. die iam in vesperum declinante), Colum.: mox Idumaea incipit, Plin. – m. Abl. womit? wo? frigoribus incipit annus, Ov. fast. 1, 149.: tertius Europae sinus Acroceraunicis montibus incipit, finitur Hellesponto, Plin. 4, 1: mit Abl. wann? quamquam censuissent patres, ut principium anni inciperet mense Decembri, Tac. ann. 13, 10. – mit cum (zugleich mit) u. Abl., cum hoc (aequinoctio) corus incipit, Plin. 2, 126. – m. Adv. wo? si explorandum est, ubi controversia incipiat, Quint. 7, 1, 8. – m. Infin.: iter ingredi, Enn. fr.: iter facere, Caes.: aegrotare, Varro fr.: inc. bella gerere, Cic.: loqui, das Wort ergreifen, Cic.: diaetā curare, Cic.: maturescere, v. Getreide, Caes.: ictus erat, quā crus esse incipit, Ov.: ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant, Cic.: antequam incipiat marcescere, Veget. mul. – / Archaist. Konj. Perf. incepsit, Paul. ex Fest. 107, 20.

    lateinisch-deutsches > incipio

  • 11 решись быть мудрым

    v

    Универсальный русско-немецкий словарь > решись быть мудрым

  • 12 incipio

    in-cipio, cēpī, ceptum, ere (in u. capio), eig. anfassen, angreifen; dah. etw. anfangen, beginnen, mit etw. den Anfang machen (Ggstz. desinere, relinquere, desistere), I) tr.: A) im allg.: α) mit Acc.: iter, Plaut.: bellum (Ggstz. bellum deponere), Sall.: proelium, Sall.: pugnam, Liv.: opus, Liv.: facinus, Sall.: quid incipiam? Ter. – Passiv, proelium incipitur, Sall.: saxis glandibusque proelium incipitur, Tac.: satis cito incipi victoriam, Tac.: inceptam oppugnationem relinquere, Caes.: per ver incipiendus erat (annus), Ov. fast. 1, 150: quod finitur inceptum est, Lact. – β) absol. (Ggstz. desinere, deponi), sapere aude, incipe, Hor.: puto illum pridie incipere, postero die finire (aufhört), Petron.: ut (epistula) saepe incipere, saepe desinere videatur, Plin. ep.: ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus, Cic. – m. ab u. Abl., a fine, Sen., ab ultimo, Sen. rhet.: ab iisdem verbis plura acriter et instanter incipiunt et in iisdem desinunt, Quint.: si non ab eo, quo modo desitum erit, deinceps incipietur, Cic.: optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur, Quint. – m. bl. Abl. womit? verbum petant, quo incipiant, Quint. 10, 7, 21. – B) prägn., zu reden, zu singen beginnen, anfangen, absol.: sic statim rex incipit, Sall.: incipe, Damoeta; tu deinde sequere, Menalca, Verg.: incipit ›mi Pamphile etc.‹, Ter. – m. ab u. Abl., incipiam ab
    ————
    honore publico, Varro LL.: a Iove incipiendum, Cic.: unde igitur potius incipiam quam ab ea civitate, quae tibi una in amore atque deliciis fuit, aut ex quo potius numero quam ex ipsis laudatoribus tuis? Cic. II. Verr. 4, 3. – II) intr. anfangen, den Anfang nehmen, beginnen (Ggstz. desinere), tum incipere ver arbitrabatur, Cic.: incipiente febriculā, Cic.: die incipiente (Ggstz. die iam in vesperum declinante), Colum.: mox Idumaea incipit, Plin. – m. Abl. womit? wo? frigoribus incipit annus, Ov. fast. 1, 149.: tertius Europae sinus Acroceraunicis montibus incipit, finitur Hellesponto, Plin. 4, 1: mit Abl. wann? quamquam censuissent patres, ut principium anni inciperet mense Decembri, Tac. ann. 13, 10. – mit cum (zugleich mit) u. Abl., cum hoc (aequinoctio) corus incipit, Plin. 2, 126. – m. Adv. wo? si explorandum est, ubi controversia incipiat, Quint. 7, 1, 8. – m. Infin.: iter ingredi, Enn. fr.: iter facere, Caes.: aegrotare, Varro fr.: inc. bella gerere, Cic.: loqui, das Wort ergreifen, Cic.: diaetā curare, Cic.: maturescere, v. Getreide, Caes.: ictus erat, quā crus esse incipit, Ov.: ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant, Cic.: antequam incipiat marcescere, Veget. mul. – Archaist. Konj. Perf. incepsit, Paul. ex Fest. 107, 20.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > incipio

  • 13 audeō

        audeō ausus sum ( subj perf. ausim), ēre    [1 AV-], to venture, dare, be bold, dare to do, risk: tantum facinus, T.: nihil: fraudem, L.: ultima, desperate measures, L.: proelium, Ta.: pro vitā maiora, V.: res est audenda, L.: ausum Talia deposcunt, him who dared so much, O.: ausurum se in tribunis, quod, etc., in dealing with tribunes, L.: multo dolo audebantur, L.: audendum dextrā, now for a daring deed, V.: nil muttire, T.: alqd optare: loco cedere, S.: sapere aude, have the resolution, H.: vix ausim credere, O.: ad audendum impudentissimus: si audes, fac, etc.: nec quia audent, sed quia necesse est, pugnare, L.: Auctor ego audendi, V.: audendo potentior, Ta.: longius ausuri, Ta. — Of style: feliciter, H. — Poet.: in proelia, to be eager for battle, V.
    * * *
    audere, ausus sum V SEMIDEP
    intend, be prepared; dare/have courage (to go/do), act boldly, venture, risk

    Latin-English dictionary > audeō

  • 14 incipiō

        incipiō cēpī, ceptus, ere    [1 in+capio], to take hold, take in hand, begin: ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus: Incipe, et consere dextram (i. e. the fight), V.: unde incipiam?: sic rex incipit (i. e. to speak), S.: Incipe, Mopse, prior, V.: sic incipit (with direct quotation), H.: Incipit huic, in answer to, O.: sapere aude, Incipe, H.: priusquam incipias, consulto opus est, S.: novi Negoti (alqd), T.: tam prava, S.: bellum, L.: Maenalios versūs, V.: Nuptiarum gratiā haec sunt facta atque incepta, T.: duobus inceptis verbis: incepta oppugnatio, Cs.: proelium incipitur, S.: iter inceptum celerant, V.: Inceptos iambos Ad umbilicum adducere, H.: In re incipiundā, T.: a tantis princeps incipiendus erat, O.: a Iove incipiendum putat: ab illis incipit uxor, Iu.: unde potius incipiam, quam ab eā civitate?: ante quam dicere incipio: rem frumentariam expedire, Cs.: cum primum pabuli copia esse inciperet, Cs.: effari, V.: dormire, fall asleep, Iu.—To have a beginning, begin, originate, arise: tum incipere ver arbitrabatur: Narrationis incipit mihi initium, T.: incipiente febriculā.
    * * *
    incipere, incepi, inceptus V
    begin; start, undertake

    Latin-English dictionary > incipiō

  • 15 incipio

    incĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 (archaic incepsit inceperit, Paul. ex Fest. p. 107 Müll.), v. a. and n. [in-capio; lit., to seize upon, lay hold of; opp. to desinere; hence, with the accessory idea of action), to begin to do something, to take in hand (syn. incoho; in class. prose, viz. in Cic., only in the tempp. press., while coepi is used in the tempp. perff.); constr. usually with the inf., less freq. absol., with the acc., ab, or adv. of place or time.
    I.
    Act.
    (α).
    With inf.:

    ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117:

    huic incipio sententiae diffidere,

    id. ib. 5, 1, 3:

    prius quam incipit tinnire,

    Plaut. As. 2, 4, 42:

    bella gerere,

    Cic. N. D. 2, 3, 9:

    leges neglegere,

    id. Rep. 1, 43 fin.:

    queri cum multis incipiunt,

    id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

    nimis cito diligere,

    id. Lael. 21, 78:

    amare aliquem,

    id. ib. 16, 60:

    fossas complere,

    Caes. B. G. 5, 51, 4:

    rem frumentariam expedire,

    id. B. C. 1, 54, 4:

    triplicem aciem ducere,

    id. ib. 1, 64, 7;

    2, 30, 1: cum maturescere frumenta inciperent,

    id. ib. 6, 29, 4; cf. id. ib. 3, 49, 1:

    cum primum pabuli copia esse inciperet,

    id. B. G. 2, 2, 2; cf.:

    ictus erat, qua crus esse incipit,

    Ov. M. 6, 255; 8, 474; 15, 256:

    opes pellere dominatione,

    Sall. H. 3, 61, 3:

    si res explicare incipiam,

    Nep. Pelop. 1:

    Bessus agere gratias incipit,

    Curt. 5, 12, 1:

    cenare,

    Suet. Aug. 74:

    promovere scalas,

    Tac. A. 15, 4 fin.:

    si dormire incipis ortu luciferi,

    Juv. 8, 11:

    male quod mulier facere incepit, nisi id efficere perpetrat, etc.... Si bene facere incepit, etc. (shortly afterward, occeperunt),

    Plaut. Truc. 2, 5, 12 and 14:

    satis nequam sum, utpote qui hodie inceperim Amare,

    id. Rud. 2, 5, 5.—
    (β).
    Absol.:

    ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus,

    Cic. Off. 1, 37, 135; cf. Plin. Ep. 9, 4, 1; Sen. Ep. 116:

    dum incipimus,

    Quint. 11, 3, 144:

    dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,

    id. 12, 6, 3:

    in incipiendo, etc.,

    id. 11, 1, 6: ac statim sic rex incipit, thus begins (to speak), Sall. J. 109 fin.; cf.:

    nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim: Fortunam Priami, etc.,

    Hor. A. P. 136:

    sic incipit, with a foll. direct quotation,

    id. S. 2, 6, 79; Ov. M. 9, 281;

    and simply incipit,

    Hor. S. 1, 9, 21:

    sapere aude, Incipe,

    make a beginning, begin, id. Ep. 1, 2, 41; Juv. 4, 34:

    priusquam incipias, consulto opus est,

    Sall. C. 1, 6:

    turpe inceptu est,

    Ter. Phorm. 2, 4, 16:

    incipientes atque adhuc teneri (pueri),

    who are beginning to learn, beginners, Quint. 1, 2, 26:

    incipiens,

    id. 2, 5, 18; 2, 6, 5; 8 prooem. § 1; 3;

    10, 7, 18: quoties madidum ver incipit,

    Juv. 9, 52 al. —
    (γ).
    With acc. (once in Cic., once in Cæs., v. infra):

    facinus audax incipit,

    Plaut. Aul. 3, 4, 1:

    facinus,

    Sall. C. 20, 3:

    pugilatum,

    Plaut. Capt. 4, 2, 13:

    iter,

    id. Cas. 4, 4, 2:

    aliquid novi negotii,

    Ter. Phorm. 4, 4, 29:

    bellum (opp. deponere),

    Sall. J. 83, 1:

    tam prava,

    id. ib. 64, 2:

    indigna nobis,

    id. H. 2, 41, 8:

    opus,

    Liv. 7, 34, 13:

    bellum,

    id. 21, 21, 6; 26, 37, 9; 42, 43, 3:

    sementem,

    Verg. G. 1, 230:

    Maenalios versus,

    id. E. 8, 21:

    si id facere non potueris, quod, ut opinio mea fert, ne incipies quidem,

    Cic. Planc. 19, 48; Quint. 1, 12, 5:

    iter mihi incepi,

    Plaut. Cas. 2, 1, 16:

    tantum incepi operis,

    id. Men. 2, 3, 80:

    mandata,

    Tac. A. 12, 10; 4, 46:

    auspicia a parricidio,

    Just. 26, 2 init.: multa, Cat. ap. Gell. 16, 14, 2.— Pass.:

    tanta incepta res est,

    Plaut. Capt. 2, 1, 31:

    nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta,

    Ter. And. 5, 1, 17; 3, 3, 7:

    si inceptam oppugnationem reliquissent,

    Caes. B. G. 7, 17, 6:

    quia dici extremum erat, proelium non inceptum,

    Sall. J. 21, 2:

    proelium incipitur,

    id. ib. 57, 3;

    74, 2: saxis proelium incipitur,

    Tac. H. 5, 17:

    satis cito incipi victoriam,

    id. ib. 2, 25; id. A. 2, 5; 2, 76; 12, 67 fin.:

    iter inceptum celerant,

    Verg. A. 8, 90:

    inceptumque decurre laborem,

    id. G. 2, 39:

    inceptum frustra summitte furorem,

    id. A. 12, 832:

    deus me vetat Inceptos iambos Ad umbilicum adducere,

    Hor. Epod. 14, 7:

    in re incipiunda ad defendendam noxiam,

    Ter. Phorm. 1, 4, 48:

    in contentionibus aut incipiendis aut finiendis,

    Quint. 11, 3, 128:

    a tantis princeps incipiendus erat,

    Ov. F. 5, 570.—
    (δ).
    With ab or an adv. of place or time:

    a Jove incipiendum putat,

    Cic. Rep. 1, 36 (acc. to the Gr. of Aratus, ek Dios archômestha):

    ab illis incipit uxor,

    Juv. 6, 348; Quint. 10, 1, 46:

    incipiamus ab iis,

    id. 9, 2, 6:

    semper ab excusatione aetatis incipientem,

    id. 6, 3, 76:

    potissimum incipiam ab ea parte,

    id. 3, 7, 1:

    optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur,

    id. 11, 3, 106:

    amicitia incepta a parvis cum aetate accrevit simul,

    Ter. And. 3, 3, 7.— Pass. impers.:

    optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus,

    Quint. 9, 4, 92.
    II.
    Neutr., to begin to be, to begin, commence (rare but class.); constr. with abl. instrum., or absol.
    (α).
    With abl.:

    tertius sinus Acrocerauniis incipit montibus,

    Plin. 4, 1, 1, § 1:

    censere ut principium anni inciperet mense Decembri,

    Tac. A. 13, 10:

    verbum petere quo incipiant,

    Quint. 10, 7, 21.—
    (β).
    Absol.:

    cum ver esse coeperat... cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:

    quoties incipit sensus aut desinit,

    Quint. 9, 4, 67:

    hic annus incipit vicesimus,

    Plaut. Capt. 5, 3, 3:

    narrationis incipit mihi initium,

    Ter. And. 4, 2, 26:

    jam tum inceperat turba inter eos,

    id. Eun. 4, 4, 58:

    tempus erat quo prima quies mortalibus aegris Incipit,

    Verg. A. 2, 269:

    mox Idumaea incipit et Palaestina,

    Plin. 5, 13, 14, § 68:

    epistula, quam incipiente febricula scripseras,

    Cic. Att. 7, 8, 2:

    incipientes curas principis onerari,

    Tac. A. 1, 19:

    incipiens adhuc et nondum adulta seditio,

    id. H. 1, 31:

    incipiens omnia sentit amor,

    Ov. A. A. 2, 648:

    Menander Syracusanus incipientis juventae,

    Plin. 8, 5, 5, § 14:

    incipiente aestate,

    id. 27, 13, 109, § 133:

    trixago incipientibus hydropicis efficax,

    id. 24, 15, 80, § 131:

    quem (honorem) et incipientes principes et desinentes adeo concupis cunt ut auferant,

    Plin. Pan. 57.—Hence, in-ceptum, i, n., a beginning, attempt, undertaking (freq. in historians and poets, but not in Cæs.;

    also rare in Cic.): cujus ego non modo factum, sed inceptum ullum conatumve contra patriam deprehendero,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    servetur ad imum, Qualis ab incepto processerit (persona),

    from the beginning onwards, Hor. A. P. 127: permanere in incepto, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14 fin.:

    a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat,

    Sall. C. 4, 2:

    cujus neque consilium neque inceptum ullum frustra erat,

    id. J. 7, 6; cf.:

    ni ea res longius nos ab incepto traheret,

    the subject, id. ib. 7 fin.:

    absistere incepto,

    Liv. 31, 26, 5:

    desistere incepto,

    Verg. A. 1, 37:

    haerere in incepto,

    id. ib. 2, 654:

    peragere inceptum,

    id. ib. 4, 452; cf.:

    perficere inceptum,

    Sall. J. 11 fin.:

    piget incepti,

    Verg. A. 5, 678:

    nunc ad inceptum redeo,

    Sall. J. 4, 9; 42, 5:

    turpe inceptum est,

    Ter. Phorm. 2, 4, 16.— In plur.:

    cupidus incepta patrandi,

    Sall. J. 70, 5:

    juventus Catilinae inceptis favebat,

    id. C. 17, 6:

    incepta mea inpedivit,

    id. H. 4, 61, 12; cf.:

    inceptis annue, diva, meis,

    Ov. Am. 3, 2, 56; and:

    di nostra incepta secundent,

    Verg. A. 7, 259:

    gravia et magna professa,

    Hor. A. P. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > incipio

См. также в других словарях:

  • Sapere aude — is a Latin phrase meaning dare to be wise , or more precisely dare to know . Originally used by Horace, it is a common motto for universities and other institutions, after becoming closely associated with The Enlightenment by Immanuel Kant in his …   Wikipedia

  • Sapere aude — ou Sapere aude ! est une locution latine à l’origine empruntée à Horace (Épitres,I, 2, 40) signifiant littéralement en français « Ose savoir ! ». Cette injonction est plus couramment traduite par « Aie le courage de te… …   Wikipédia en Français

  • Sapere Aude — ou Sapere aude ! est une locution latine à l’origine empruntée à Horace (Epitres,I, 2, 40) signifiant littéralement en français « Ose savoir ! ». Cette injonction est plus couramment traduite par « Aie le courage de te… …   Wikipédia en Français

  • Sapere aude ! — Sapere aude Sapere aude ou Sapere aude ! est une locution latine à l’origine empruntée à Horace (Epitres,I, 2, 40) signifiant littéralement en français « Ose savoir ! ». Cette injonction est plus couramment traduite par… …   Wikipédia en Français

  • Sapere aude — Saltar a navegación, búsqueda Sapere aude es una expresión del latín, que indica «atrévete a saber»; también suele interpretarse como «ten el valor de usar tu propia razón». Su divulgación se debe a Immanuel Kant, en su ensayo ¿Qué es la… …   Wikipedia Español

  • Sapere aude! —   Diese Aufforderung, auf Deutsch: »Wage es, weise zu sein!«, findet sich in einer der »Episteln« (1, 2, 40) des römischen Dichters Horaz (65 8 v. Chr.). Der deutsche Philosoph Immanuel Kant griff dieses Diktum in seinem berühmten Aufsatz… …   Universal-Lexikon

  • Sapere aude — (лат. «дерзай знать», также встречаются «решись/осмелься/дерзай быть мудрым»)  латинское изречение, содержащееся в «Посланиях» Горация (Epistulae I 2 40). Иммануил Кант перевёл его как: «Имей мужество использовать свой собственный… …   Википедия

  • Sapere Aude — (лат.  «решись быть мудрым») латинское изречение, содержащееся в «Посланиях» Горация. Иммануил Кант перевёл его как: имей мужество, использовать свой собственный разум (нем. Habe Mut, dich deines eigenen Verstandes zu bedienen!). Эпоха… …   Википедия

  • Sapĕre aude — (lat.), »wage es, weise (oder verständig) zu sein«, Zitat aus Horaz (»Epist.«, II, 40) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Sapere aude — Sapĕre aude (lat.), wage es, weise (verständig) zu sein; Zitat aus Horaz …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Sapere aude — Kants Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung Sapere aude ist lateinisch und bedeutet (in der bekannten Übersetzung Kants): „Habe Mut, dich deines eigenen Verstandes zu bedienen!“. Inhaltsverzeichnis …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»